8 juni 2016

Volgens een peiling eind mei zou het Vlaams Belang opnieuw stijgen tot 13,9% en daarmee de derde partij van Vlaanderen worden. Ook elders in Europa kennen extreemrechtse partijen electoraal opgang. Norbert Hofer van de Oostenrijkse FPÖ won de eerste ronde van de presidentsverkiezingen met 35% en verloor erg nipt de tweede ronde. Alternative für Deutschland (AfD) scoort goed in de Duitse peilingen, het Front National van Marine Le Pen en de PVV van Geert Wilders dreigen de grootste partijen in Frankrijk en Nederland te worden.

Artikel door Fabian (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Proteststemmen

De prominente terugkeer van extreemrechts op het electorale terrein is geen toeval. Terwijl de verschillende Europese besparingsregeringen steeds dieper snijden in openbare diensten en de koopkracht onderuithalen, stijgt de woede. Deze onvrede uit zich in proteststemmen, bij gebrek aan duidelijk alternatief op de besparingen ook in stemmen voor extreemrechts en allerhande populisten.

Het ‘softere’ racisme van rechtspopulistische partijen als N-VA heeft niet geleid tot het einde van extreemrechts. De retoriek van Theo – “vluchtelingen moeten met vrouwen leren omgaan” – Francken en Jan – “significant deel van de moslimbevolking danste na de aanslagen” – Jambon heeft het openlijker racistische discours van het Vlaams Belang aanvaardbaarder gemaakt. Het feit dat de door N-VA beloofde verandering verdere en snellere verarming blijkt te zijn terwijl de besparingsmaatregelen, nieuwe taksen en schandalen van belastingontwijking door rijken zich opstapelen, heeft de deur opengezet voor een gedeeltelijke terugkeer van haar kiezers richting het VB.

Enorme ruimte voor extreemrechts…

Het besparingsbeleid dat de meerderheid van de bevolking treft, creëert de vruchtbare voedingsbodem voor extreemrechts. Het is in die context dat de slogan van het VB, “Bespaar op asiel, niet op eigen mensen”, een weerklank kan vinden bij een bepaalde laag. Met haar populistisch discours over veiligheid en ‘Westerse’ waarden speelt het VB in op terechte angsten bij de bevolking over de toekomst.

Extreemrechts biedt echter geen reëel alternatief op de besparingen. Het probeert ons slechts te verdelen op basis van geloof, huidskleur en afkomst. Het ontbreekt de werkende klasse vandaag aan een massapartij die echt haar belangen behartigt en zich consequent tegen besparingen verzet. Terwijl de meest bewuste lagen van werkenden en jongeren op zoek gaan naar een nieuw politiek instrument dat ingaat tegen de neoliberale logica, zijn de meest vervreemde lagen van de werkende klasse vatbaar voor het ‘zwart schaap’-discours van extreemrechts richting vluchtelingen en migranten.

… bij gebrek aan echte oppositie tegen beleid

De sociaaldemocratische en groene partijen, die vandaag niet verder gaan dan besparingen ‘light’, zullen geen antwoord bieden. Dat zien we in Frankrijk waar de PS-regering een asociaal beleid voert waar het Front National van Marine Le Pen op kan teren. De uitspraken van John Crombez (SP.a) over de noodzaak van een push-backbeleid geven aan dat ook hij in de richting van de vluchtelingen kijkt als verantwoordelijk voor de problemen. Waar er consequente linkse krachten zijn met een zeker electoraal gewicht, kan dit een buffer vormen tegen extreemrechts en populistisch rechts, denk maar aan Die Linke in Duitsland en ook de PTB langs Franstalige kant. Maar dan moeten deze linkse krachten het wel waarmaken en niet als coalitiepartner met grotere ‘linkse’ besparingspartijen verantwoordelijkheid voor hetzelfde beleid opnemen.

Extreemrechts put vertrouwen uit racisme en een gebrek aan alternatieven van de gevestigde partijen. Het leidt tot vooruitgang in de verkiezingen, maar dit wordt niet omgezet in grotere mobilisaties. Er zijn wel meer acties en ook het geweld tegen vluchtelingen en migranten neemt in heel Europa toe. Maar de mobilisatiekracht van extreemrechts blijft erg beperkt.

Het offensief in de eerste helft van dit jaar – met betogingen in Antwerpen, Gent, Zeebrugge, Leuven en opnieuw Antwerpen – trok geen nieuwe betogers aan: Pegida was op 23 april in Antwerpen met 350, een pak minder dan op de actie in januari in dezelfde stad. Na de aanslagen in Brussel hoopte Pegida dat de actie van 23 april de ‘grootste anti-islambetoging’ ooit in ons land zou worden. Het werd een afknapper. Een actie van het Vlaams Belang aan de Moslim Expo in Antwerpen trok amper een 40-tal deelnemers.

Extreemrechts kan de onvrede in de maatschappij niet omzetten in actieve steun voor haar programma. Maar dit betekent niet dat er geen dreiging van uitgaat. Racistische vooroordelen zijn een obstakel voor een efficiënte strijd tegen de dictatuur van de 1% rijksten. Er is ook een stijging van het aantal geweldplegingen tegen vluchtelingen in heel Europa en bij gebrek aan actief verzet kan dit verder escaleren.

Nood aan verzet en een alternatief

Om deze dreiging tegen te gaan moeten we massaal verzet organiseren, tegen racisme en tegen de voedingsbodem ervan. We zagen reeds successen in Gent en Leuven met tegenmobilisaties tegen racisme en voor solidariteit met vluchtelingen door platformen onder de noemer #Gastvrij, die telkens veel groter waren dan de haatmarsen van respectievelijk Voorpost en NSV. Een strijdbare tegenactie is belangrijk om extreemrechtse straatacties verder te isoleren, maar tegelijk ook om de discussie aan te gaan over hoe we op de electorale groei kunnen antwoorden.

De economische crisis en het bijhorende besparingsbeleid om de winsten voor de rijken te garanderen, leiden tot een steeds verdere polarisering van de samenleving. Een echt antwoord op racisme moet een alternatief zijn op het verdeel- en besparingsbeleid en op het kapitalisme. Enkel een maatschappij waarin de middelen, die nu geconcentreerd zitten in de handen van een kleine elite, worden ingezet in het belang van de hele maatschappij kan de voedingsbodem voor racisme en neofascistische organisaties wegnemen.